Spellen

Een spel is een activiteit, buiten de gewone dagelijkse bezigheden, waaraan een of meer mensen - of bij uitbreiding andere diersoorten - deelnemen, als vermaak en/of om een of meer vaardigheden of talenten ten volle te benutten of te vergroten.

In het meervoud is

• spellen: spel als "spelmateriaal", zoals gezelschapsspellen en computerspellen;

• spelen: het spel als bezigheid of activiteit, zoals het kinderspel of       behendigheidsspelen.

De term "spel" wordt ook wel gebruikt voor zaken waarbij vermaak niet het doel is, zoals soms bij een rollenspel, en bij serious games. Een spel is soms (vooral) bedoeld voor anderen die er naar kijken en/of luisteren, zoals bij toneelspel, een hoorspel, en een spelprogramma op televisie.

Een spel wordt over het algemeen voor het plezier van de deelnemers gespeeld, hoewel een doel van het spel ook kan zijn bepaalde vaardigheden of kennis te vergroten. Kinderen spelen omdat ze het leuk vinden, maar ze leren er ook van. Over het algemeen is men het erover eens dat mensen in staat zijn puur om het plezier te spelen; bij dieren wordt verondersteld dat spel vooral als les dient.

Sommige spellen kunnen door één persoon worden gespeeld, maar over het algemeen gaan twee of meer personen in een spel met elkaar een competitie aan. Er bestaan ook spellen waarbij de deelnemers niet tegen elkaar strijden, maar moeten samenwerken om het spel tot een goed einde te brengen. Dit zijn coöperatieve spellen. In België en Nederland bestaan vele spelletjesclubs waarvan de leden geregeld samenkomen om te spelen.

In sommige spellen, zoals halma, beschikt een speler altijd over volledige informatie. In de meeste spellen is dat echter niet het geval, bijvoorbeeld doordat:

• men de hand en andere bezittingen van de andere speler(s) niet kan zien (scrabble, zwartepieten);

• men het doel of de opdracht van de andere speler(s) niet weet (risk, carrière);

• men (de volgorde van) de stapel of een andere voorraad niet kent (Magic: The Gathering, domino);

• algemene informatie (nog) verborgen is, bijvoorbeeld een deel van het bord of de wereld (civilization, Dungeons & Dragons);

• de zetten worden (mede) bepaald door het toeval, zoals een worp met een dobbelsteen (mens-erger-je-niet, monopoly);

• de regels aangepast kunnen worden als spelers daartoe besluiten (Nomic).

Het kan ook voorkomen dat op sommige momenten (een deel van) de informatie volledig is en vervolgens weer verloren gaat (Scotland Yard, annamaria koekoek).

Bij onvolledige informatie zijn kansrekening en geluk, en soms ook geheugen (memory, babushka) wezenlijke onderdelen van het spel. In sommige spellen is het vergaren van informatie een belangrijk hulpmiddel (bridge, stratego) of zelfs het hoofddoel (cluedo).

Bij volledige informatie is het in theorie mogelijk om met zekerheid de beste zet te bepalen en te weten of men kan winnen. In de praktijk is dat echter alleen in eenvoudige gevallen te doen (bijvoorbeeld bij boter-kaas-en-eieren), en soms lukt het zelfs met een computer (nog) niet (dammen, schaken, go), doordat het aantal mogelijkheden zeer groot is.